Sarılık, anne babaları korkutan hastalıkların başında geliyor. Yenidoğan döneminde yaşanan geçici sarılık ile karaciğer- safra yolu hastalıklarından kaynaklanan sarılığın ayırt edilebilmesi hayati önem taşıyor. Teşhis ve tedavide geç kalındığı durumlarda ise kronik karaciğer yetmezliği ortaya çıkabiliyor. Memorial Ataşehir ve Bahçelievler Hastaneleri Çocuk Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşe Selimoğlu, bebeklerde ve çocuklarda karaciğer yetmezliği hakkında bilgi verdi ve anne babalara önerilerde bulundu.
Çocuğunuzun huy değişikliğinin nedenini araştırın
Karaciğer yetmezliği; karaciğerin fonksiyonlarının normal yaşamı idame ettiremeyecek derecede bozulmasıdır. Karaciğer yetmezliği, yenidoğan döneminden başlayarak, erişkin döneme kadar bütün yaş gruplarında görülebilmektedir. Daha önce bilinen bir karaciğer hastalığı olmayan bir çocukta halsizlik, iştahsızlık, kusma, karın ağrısı gibi yakınmalarla birlikte veya bunların hemen ardından sarılığın ortaya çıkması akut karaciğer yetmezliğinin ilk belirtisi olabilir. Sarılığa eşlik eden dirençli kusmalar, huy değişiklikleri, fazla uyuma, uykusuzluk, huzursuzluk ya da anlamsız konuşmalar da karaciğer yetmezliği belirtisi olabilmektedir.
Karaciğer yetmezliği çocuğunuzun büyümesini yavaşlatabilir
Akut hepatit tanısı almış bir çocukta başta sarılık olmak üzere şikayetlerin giderek artışı ve anlam verilemeyen davranış değişiklikleri önemlidir. Burun kanaması, vücutta kırmızı döküntüler ve morluklar da akut karaciğer yetmezliğinin diğer belirtileridir. Bazen hastada hızlı gelişen bir koma tablosu görülebilir.
Herhangi bir kronik karaciğer hastalığı nedeniyle takip edilen bir çocukta da karaciğer yetmezliği gelişebilir. Bu durumda da sarılığın ortaya çıkması, halsizliğin artışı, karında ve bacaklarda şişme, burun kanaması veya ağızdan kan gelmesi önemli belirtilerdir. Karaciğer yetmezliği bazen belirti vermeden ilerleyerek; çocuğun büyümesini engeller, okul başarısını düşürür, huy değişiklikleri ile ortaya çıkar. Bu nedenle sarılığı olmayan bir çocukta da ciddi halsizlik, iştahsızlık, büyüme geriliği varsa karaciğer testleri mutlaka kontrol edilmelidir.
Sadece cilt değil idrar rengini de kontrol edin
Yenidoğan döneminde görülen sarılıkların çok büyük bir kısmı geçici, karaciğer hastalığı ile ilişkisiz sarılıklardır. Ancak ilk 3 ayda görülen sarılıklar içinde karaciğer hastalığı nedeniyle ortaya çıkanlar da vardır ve bunlara erken tanı koyup tedavi etmek çok önemlidir. Karaciğer hastalığı nedeniyle ortaya çıkan sarılıkları diğerlerinden ayırırken anne babaların sadece cilt rengini değil bebeğin idrar ve dışkı rengini de kontrol etmesi gerekmektedir. Diğer nedenli sarılıklarda vücutta ve gözlerde sarılık olmasına rağmen idrar rengi açık iken, karaciğer hastalığında idrar rengi koyu sarıdır, ciddi durumlarda dışkı rengi de beyazlaşabilir.
Erken teşhis hayati önem taşıyor
Karaciğer hastalığı nedeni ile ortaya çıkan sarılık durumlarında erken tanı önemlidir. Özellikle safra kanal tıkanıklığı olan bebeklerde safra yolunun ilk 2 ay içinde cerrahi yolla açılmaması durumunda siroz gelişimi kaçınılmazdır. Ayrıca bazı metabolik hastalık nedenli sarılıklarda uygun diyet ve tedavi verilemezse yine benzer bir sonuç gelişir. Erken tanı almayan ve tedavi edilmeyen karaciğer hastalıklarında zamanla karaciğer ve dalak büyümesi oluşur ve karında sıvı birikimi ve ciddi kanamalar ile hasta karaciğer yetmezliğine girer.
Kronik karaciğer yetmezliğinde nakil zamanlaması önemli
Akut karaciğer yetmezliğinde yoğun bakım koşullarında verilen ileri yaşam desteği ve özel tedaviler ile yetmezliğin sebebine bağlı olarak tam iyileşme sağlanabilmektedir. Ancak tedaviye yanıt alınamayan çocuklarda karaciğer nakli tek tedavi şansıdır. Akut yetmezliklerde karaciğer nakli yapılamadığı durumlarda ölüm riski %70’lerin üzerinde iken, karaciğer nakli ile yaşam şansı %90’ların üzerine çıkmaktadır. Karaciğer nakli zamanlaması çok kritik bir karardır. Hedef her zaman çocuğu kendi karaciğeri ile yaşatabilmek olmalıdır. Deneyimli merkezlerde temel prensip karaciğerin iyileşebilmesine olanak sağlayacak kadar beklemek, ancak diğer organ hasarları gelişmeden, zamanda karaciğer naklini yapabilmektir.
Kronik karaciğer yetmezliğinde de hastalığa özel tedavi imkanı yoksa tek yaşam şansı karaciğer nakli ile olmaktadır. Karaciğer nakli ile yüz güldüren sonuçlar alınmaktadır. Başarıda anahtar nokta karaciğer naklini çok geciktirmemektir. Karaciğer yetmezliği ile uzun süre yaşamak çocuğun büyümesini, zeka, sosyal ve duygusal gelişimini kötü yönde etkilemektedir.
Bu durumlarda doktora başvurmak için gecikmeyin:
Çocuğunuzun cildinde, gözlerinde sararma fark ettiyseniz Daha önce doktor tarafından görülmüş bile olsa yenidoğan bebeğinizin sarılığı 15 günden uzun sürmüşse Sarılıkla beraber idrar renginde koyulaşma, dışkı renginde beyazlaşma varsa Sarılıklı bebeğinizin emmesi aktif değilse, halsiz, aşırı uykulu ya da aşırı huzursuz ise Göbekte veya kan alınan yerlerde uzun süren kanaması varsa Karın şişliği göze çarpıyorsa ve eşlik eden kusmalar mevcutsa vakit kaybetmeden bir uzmana danışmalısınız.